უფრო ცხელ სამყაროში კონდიციონერი ფუფუნება კი არა, სიცოცხლის მხსნელია

ექსტრემალური სიცხის ტალღები შეერთებულ შტატებს, ევროპასა და აფრიკას ანადგურებს და ათასობით ადამიანს კლავს, მეცნიერები აფრთხილებენ, რომ უარესი ჯერ კიდევ წინ არის. ქვეყნები ატმოსფეროში სათბურის გაზების გამოყოფის გაგრძელების და აშშ-ში კლიმატის ცვლილების შესახებ ფედერალური კანონმდებლობის დაშლის ალბათობის გათვალისწინებით, ამ ზაფხულის მაღალი ტემპერატურა 30 წელიწადში შეიძლება რბილი ჩანდეს.

ამ კვირაში ბევრმა იხილა, თუ რა სასიკვდილო შედეგები შეიძლება მოჰყვეს უკიდურეს სიცხეს ქვეყანაში, რომელიც მოუმზადებელია მცხუნვარე სიცხისთვის. დიდ ბრიტანეთში, სადაც კონდიცირება იშვიათია, საზოგადოებრივი ტრანსპორტი დაიხურა, სკოლები და ოფისები, ხოლო საავადმყოფოებმა გააუქმეს არასასწრაფო პროცედურები.

კონდიცირება, ტექნოლოგია, რომელსაც მსოფლიოს უმდიდრეს ქვეყნებში ბევრი თავისთავად მიღებულად მიიჩნევს, სიცოცხლის გადამრჩენი ინსტრუმენტია ექსტრემალური სიცხის დროს. თუმცა, მსოფლიოს ყველაზე ცხელ - და ხშირად ღარიბ - ნაწილებში მცხოვრები 2.8 მილიარდი ადამიანიდან მხოლოდ დაახლოებით 8%-ს აქვს ამჟამად სახლში კონდიცირება.

ჰარვარდის ჯონ ა. პოლსონის სახელობის ინჟინერიისა და გამოყენებითი მეცნიერებების სკოლაში (SEAS) განთავსებული ჰარვარდის ჩინეთის პროექტის მკვლევართა ჯგუფმა ცოტა ხნის წინ გამოქვეყნებულ ნაშრომში კონდიცირების სამომავლო მოთხოვნის მოდელირება მოახდინა, რადგან გლობალურად ექსტრემალური სიცხის დღეები გაიზრდება. გუნდმა უზარმაზარი სხვაობა აღმოაჩინა კონდიცირების ამჟამინდელ სიმძლავრესა და იმას შორის, რაც 2050 წლისთვის სიცოცხლის გადასარჩენად იქნება საჭირო, განსაკუთრებით დაბალი შემოსავლის მქონე და განვითარებად ქვეყნებში.

მკვლევარებმა შეაფასეს, რომ თუ ემისიების ტემპი კვლავ გაიზრდება, საშუალოდ, 2050 წლისთვის რამდენიმე ქვეყანაში მოსახლეობის სულ მცირე 70%-ს დასჭირდება კონდიციონერი, ხოლო ეკვატორულ ქვეყნებში, როგორიცაა ინდოეთი და ინდონეზია, ეს რიცხვი კიდევ უფრო მაღალი იქნება. მაშინაც კი, თუ მსოფლიო დააკმაყოფილებს პარიზის კლიმატის შეთანხმებით დადგენილ ემისიების ზღვრებს - რაც ჯერ არ არის დაგეგმილი - მსოფლიოს ყველაზე თბილი ქვეყნების მოსახლეობის საშუალოდ 40%-დან 50%-მდე მაინც დასჭირდება კონდიციონერი.

„გამოსხივების ტრაექტორიების მიუხედავად, მილიარდობით ადამიანისთვის საჭიროა კონდიცირების ან სხვა სივრცის გაგრილების ვარიანტების მასშტაბური გაფართოება, რათა ისინი მთელი ცხოვრება არ იყვნენ ამ ექსტრემალური ტემპერატურის ზემოქმედების ქვეშ“, - განაცხადა პიტერ შერმანმა, ჰარვარდის ჩინეთის პროექტის პოსტდოქტორანტმა და ბოლო ნაშრომის პირველმა ავტორმა.

შერმანმა, პოსტდოქტორანტ ჰაიანგ ლინთან და SEAS-ის გარემოსდაცვითი მეცნიერებების გილბერტ ბატლერის სახელობის პროფესორ მაიკლ მაკელროისთან ერთად, კონკრეტულად შეისწავლა ის დღეები, როდესაც სიცხისა და ტენიანობის კომბინაციას, რომელიც იზომება ე.წ. გამარტივებული „სველი ბოლქვის“ ტემპერატურით, შეეძლო რამდენიმე საათში ახალგაზრდა, ჯანმრთელი ადამიანების სიკვდილიც კი. ეს ექსტრემალური მოვლენები შეიძლება მოხდეს მაშინ, როდესაც ტემპერატურა საკმარისად მაღალია ან როდესაც ტენიანობა საკმარისად მაღალია იმისთვის, რომ ოფლით ორგანიზმი არ გააგრილოს.

„მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ ყურადღება გავამახვილეთ იმ დღეებზე, როდესაც გამარტივებული „სველი ნათურის“ ტემპერატურა აღემატებოდა იმ ზღვარს, რომლის მიღმაც ტემპერატურა სიცოცხლისთვის საშიშია ადამიანების უმეტესობისთვის, „სველი ნათურის“ ტემპერატურა ამ ზღვარზე დაბლა შეიძლება მაინც საკმაოდ არაკომფორტული და საშიში იყოს იმისთვის, რომ კონდიციონერი დაგვჭირდეს, განსაკუთრებით დაუცველი მოსახლეობისთვის“, - თქვა შერმანმა. „ამრიგად, ეს, სავარაუდოდ, არასაკმარისად არის შეფასებული, თუ რამდენი კონდიციონერი დასჭირდებათ ადამიანებს მომავალში“.

გუნდმა ორი მომავალი განიხილა — ერთი, რომელშიც სათბურის გაზების ემისია მნიშვნელოვნად იზრდება დღევანდელ საშუალო მაჩვენებელთან შედარებით და საშუალოვადიანი მომავალი, სადაც ემისიები მცირდება, მაგრამ სრულად არ მცირდება.
 
მაღალი ემისიების მქონე მომავალში, კვლევითი ჯგუფის შეფასებით, ინდოეთსა და ინდონეზიაში ურბანული მოსახლეობის 99%-ს კონდიცირება დასჭირდება. გერმანიაში, ისტორიულად ზომიერი კლიმატის მქონე ქვეყანაში, მკვლევარებმა შეაფასეს, რომ ექსტრემალური სიცხის დროს მოსახლეობის 92%-ს კონდიცირება დასჭირდება. აშშ-ში მოსახლეობის დაახლოებით 96%-ს კონდიცირება დასჭირდება.
 
მაღალი შემოსავლის მქონე ქვეყნები, როგორიცაა აშშ, უკეთ არიან მომზადებულნი ყველაზე მძიმე მომავლისთვისაც კი. ამჟამად, აშშ-ში მოსახლეობის დაახლოებით 90%-ს აქვს კონდიციონერზე წვდომა, ინდონეზიაში ეს მაჩვენებელი 9%-ია, ხოლო ინდოეთში - მხოლოდ 5%.
 
მაშინაც კი, თუ ემისიები შემცირდება, ინდოეთსა და ინდონეზიას მაინც დასჭირდებათ კონდიცირების სისტემების დანერგვა მათი ურბანული მოსახლეობის შესაბამისად 92%-ისთვის და 96%-ისთვის.
 
კონდიციონერის გაზრდას მეტი სიმძლავრე დასჭირდება. ექსტრემალური სიცხეები უკვე აწვება ელექტრო ქსელებს მთელ მსოფლიოში და კონდიციონერზე მოთხოვნის მასიურად გაზრდამ შესაძლოა არსებული სისტემები კრიტიკულ ზღვარზე მიიყვანოს. მაგალითად, აშშ-ში, ზოგიერთ შტატში უკიდურესად ცხელ დღეებში, კონდიციონერი უკვე შეადგენს საცხოვრებელი სახლების ელექტროენერგიაზე პიკური მოთხოვნის 70%-ზე მეტს.
 
„თუ ცვლადი დენის მოთხოვნას გაზრდით, ეს ელექტრო ქსელზეც დიდ გავლენას მოახდენს“, - თქვა შერმანმა. „ეს ქსელზე დატვირთვას ქმნის, რადგან ყველა ერთდროულად გამოიყენებს ცვლად დენის წყაროს, რაც გავლენას ახდენს ელექტროენერგიაზე პიკურ მოთხოვნაზე“.
 
„მომავლის ენერგოსისტემების დაგეგმვისას ცხადია, რომ შეუძლებელია ამჟამინდელი მოთხოვნის უბრალოდ გაზრდა, განსაკუთრებით ისეთი ქვეყნებისთვის, როგორიცაა ინდოეთი და ინდონეზია“, - თქვა მაკელროიმ. „ისეთი ტექნოლოგიები, როგორიცაა მზის ენერგია, განსაკუთრებით სასარგებლო შეიძლება იყოს ამ გამოწვევებთან გასამკლავებლად, რადგან შესაბამისი მიწოდების მრუდი კარგად უნდა იყოს კორელირებული ზაფხულის პიკური მოთხოვნის პერიოდებთან“.
 
ელექტროენერგიაზე მოთხოვნის ზრდის შესამცირებლად სხვა სტრატეგიებს შორისაა ჰაერის გამშრობები, რომლებიც კონდიციონერებთან შედარებით მნიშვნელოვნად ნაკლებ ენერგიას მოიხმარენ. რაც არ უნდა იყოს გამოსავალი, ცხადია, რომ უკიდურესი სიცხე მხოლოდ მომავალი თაობების პრობლემა არ არის.
 
„ეს ამჟამად პრობლემაა“, - თქვა შერმანმა.