Þar sem miklar hitabylgjur geisa í Bandaríkjunum, Evrópu og Afríku og þúsundir manna hafa orðið að bana, vara vísindamenn við því að það versta sé enn framundan. Þar sem lönd halda áfram að dæla gróðurhúsalofttegundum út í andrúmsloftið og hætta er á að þýðingarmikil alríkislöggjöf um loftslagsbreytingar hrynji í Bandaríkjunum, gætu hitinn í sumar virst mildur eftir 30 ár.
Í þessari viku urðu margir vitni að þeim banvænu áhrifum sem öfgakenndur hiti getur haft í landi sem er illa undirbúið fyrir steikjandi hitastig. Í Bretlandi, þar sem loftkæling er sjaldgæf, hefur almenningssamgöngum verið lokað, skólum og skrifstofum lokað og sjúkrahúsum hefur verið aflýst aðgerðum sem ekki eru neyðaraðgerðir.
Loftkæling, tækni sem margir taka sem sjálfsagða í ríkustu ríkjum heims, er lífsnauðsynlegt tæki í miklum hitabylgjum. Hins vegar eru aðeins um 8% af þeim 2,8 milljörðum manna sem búa í heitustu – og oft fátækustu – hlutum heimsins með loftkælingu á heimilum sínum.
Í nýlegri grein gerði teymi vísindamanna frá Harvard China Project, sem starfar við Harvard John A. Paulson School of Engineering and Applied Sciences (SEAS), líkan af framtíðarþörf fyrir loftkælingu þegar dagar með miklum hita aukast um allan heim. Teymið komst að því að gríðarlegt bil er á milli núverandi afkastagetu loftkælingar og þess sem þarf til ársins 2050 til að bjarga mannslífum, sérstaklega í lágtekjulöndum og þróunarlöndum.
Rannsakendurnir áætluðu að að meðaltali muni að minnsta kosti 70% íbúa í nokkrum löndum þurfa loftkælingu fyrir árið 2050 ef losun gróðurhúsalofttegunda heldur áfram að aukast, og sú tala er enn hærri í löndum við miðbaug eins og Indlandi og Indónesíu. Jafnvel þótt heimurinn nái losunarmörkum Parísarsamkomulagsins um loftslagsmál – sem hann er ekki á réttri leið til að gera – munu að meðaltali 40% til 50% íbúa í mörgum af hlýjustu löndum heims samt sem áður þurfa loftkælingu.
„Óháð losunarferlum þarf að stórauka notkun loftkælingar eða annarra kælibúnaðar fyrir milljarða manna svo að þeir þurfi ekki að verða fyrir þessum miklum hita það sem eftir er ævinnar,“ sagði Peter Sherman, nýdoktor við Harvard China Project og fyrsti höfundur nýlegrar greinar.
Sherman, ásamt nýdoktorsnemanum Haiyang Lin, og Michael McElroy, Gilbert Butler prófessor í umhverfisvísindum við SEAS, skoðuðu sérstaklega daga þegar samsetning hita og raka, mæld með svokölluðum einfölduðum rakastigi, gæti drepið jafnvel ungt, heilbrigð fólk á nokkrum klukkustundum. Þessir öfgakenndu atburðir geta átt sér stað þegar hitastigið er nægilega hátt eða þegar rakastigið er nógu hátt til að koma í veg fyrir að sviti kæli líkamann.
„Þó að við einbeittum okkur að dögum þegar einfaldaða blauthitastigið fór yfir þröskuld þar sem hitastig er lífshættulegt fyrir flesta, getur blauthitastig undir því þröskuldi samt verið mjög óþægilegt og nógu hættulegt til að krefjast loftkælingar, sérstaklega fyrir viðkvæma hópa,“ sagði Sherman. „Þannig að þetta er líklega vanmat á því hversu mikla loftkælingu fólk mun þurfa í framtíðinni.“
Teymið skoðaði tvær framtíðarhorfur — aðra þar sem losun gróðurhúsalofttegunda eykst verulega frá meðaltali í dag og aðra framtíð þar sem losun verður minnkuð en ekki alveg skorin niður.
Rannsóknarteymið áætlaði að 99% íbúa þéttbýlis á Indlandi og í Indónesíu muni þurfa loftkælingu í framtíðinni þar sem losun gróðurhúsalofttegunda er mikil. Í Þýskalandi, landi með sögulega temprað loftslag, áætluðu vísindamennirnir að allt að 92% íbúanna muni þurfa loftkælingu í miklum hita. Í Bandaríkjunum muni um 96% íbúanna þurfa loftkælingu.
Hátekjulönd eins og Bandaríkin eru betur undirbúin fyrir jafnvel hörmulegustu framtíðina. Eins og er hafa um 90% íbúa Bandaríkjanna aðgang að loftkælingu, samanborið við 9% í Indónesíu og aðeins 5% á Indlandi.
Jafnvel þótt losun verði minnkuð, munu Indland og Indónesía samt sem áður þurfa að koma upp loftkælingu fyrir 92% og 96% íbúa þéttbýlis síns, talið í sömu röð.
Meiri loftkæling mun krefjast meiri orku. Miklar hitabylgjur eru þegar að þola álag á rafkerfi um allan heim og aukin eftirspurn eftir loftkælingu gæti ýtt núverandi kerfum að þolmörkum. Í Bandaríkjunum, til dæmis, er loftkæling þegar búin að standa undir meira en 70% af hámarksrafmagnsþörf heimila á mjög heitum dögum í sumum ríkjum.
„Ef þú eykur eftirspurn eftir loftkælingu hefur það einnig mikil áhrif á rafmagnsnetið,“ sagði Sherman. „Það setur álag á netið því allir munu nota loftkælingu á sama tíma, sem hefur áhrif á hámarks rafmagnsþörfina.“
„Þegar framtíðarorkukerfum er skipulagt er ljóst að ekki er hægt að auka eftirspurnina einfaldlega, sérstaklega í löndum eins og Indlandi og Indónesíu,“ sagði McElroy. „Tækni eins og sólarorka gæti verið sérstaklega gagnleg til að takast á við þessar áskoranir, þar sem samsvarandi framboðskúrfa ætti að passa vel við þessi hámarkstímabil á sumrin.“
Aðrar aðferðir til að draga úr aukinni rafmagnsþörf eru meðal annars rakatæki, sem nota mun minni orku en loftkælingar. Hver sem lausnin er, þá er ljóst að mikill hiti er ekki bara vandamál fyrir komandi kynslóðir.
„Þetta er vandamál eins og er,“ sagði Sherman.
Birtingartími: 7. september 2022
