Beroaldi bortitzek Estatu Batuak, Europa eta Afrika suntsitzen dituzten bitartean, milaka pertsona hiltzen dituzten bitartean, zientzialariek ohartarazi dute okerrena oraindik etortzeko dagoela. Herrialdeek berotegi-efektuko gasak atmosferara isurtzen jarraitzen dutenez eta AEBetan klima-aldaketari buruzko lege federal esanguratsuak erortzeko aukera dagoenez, uda honetako tenperatura itogarriak epelak dirudite 30 urte barru.
Aste honetan, askok ikusi dute bero muturrekoak tenperatura beroetarako prestatuta ez dagoen herrialde batean izan dezakeen eragin hilgarria. Erresuma Batuan, aire girotua arraroa den lekuan, garraio publikoa itxi egin da, eskolak eta bulegoak itxi dira, eta ospitaleek bertan behera utzi dituzte larrialdirik gabeko prozedurak.
Munduko nazio aberatsenetan askok berezkotzat jotzen duten teknologia den aire girotua bizitzak salbatzeko tresna da beroaldi bortitzetan. Hala ere, munduko leku beroenetan –eta askotan pobreenetan– bizi diren 2.800 milioi pertsonatik % 8 inguruk baino ez dute aire girotua etxean.
Duela gutxi egindako artikulu batean, Harvard John A. Paulson Ingeniaritza eta Zientzia Aplikatuen Eskolan (SEAS) kokatutako Harvard China Project-eko ikertzaile talde batek aire girotuaren etorkizuneko eskaria modelatu zuen, bero handiko egunak mundu osoan handitzen diren heinean. Taldeak alde handia aurkitu zuen egungo aire girotuaren gaitasunaren eta 2050erako bizitzak salbatzeko beharko denaren artean, batez ere diru-sarrera baxuko eta garapen bidean dauden herrialdeetan.
Ikertzaileek kalkulatu dute, batez beste, hainbat herrialdetako biztanleriaren % 70ek gutxienez aire girotua beharko duela 2050erako, isurien tasak handitzen jarraitzen badu; kopuru hori are handiagoa da India eta Indonesia bezalako ekuatoreko herrialdeetan. Munduak Parisko Klima Akordioetan ezarritako isurien atalaseak betetzen baditu ere —eta ez dago bide onetik—, munduko herrialde beroenetako askotan biztanleriaren % 40tik % 50era bitartean beharko du aire girotua.
«Isurpen-ibilbideak edozein direla ere, aire girotua edo bestelako espazioak hozteko aukerak izugarri handitu behar dira milaka milioi pertsonarentzat, bizitza osoan tenperatura muturreko horien menpe egon ez daitezen», esan zuen Peter Shermanek, Harvard China Project-eko doktorego ondoko ikertzaileak eta azken artikuluaren lehen egileak.
Shermanek, Haiyang Lin doktorego ondoko ikertzailearekin eta Michael McElroyrekin, SEASeko Ingurumen Zientzietako Gilbert Butler irakaslearekin, bereziki aztertu zituen beroaren eta hezetasunaren konbinazioak, tenperatura heze sinplifikatuaren bidez neurtuta, pertsona gazte eta osasuntsuak ere ordu gutxitan hil zitzakeen egunak. Muturreko gertakari hauek gerta daitezke tenperaturak nahikoa altuak direnean edo hezetasuna nahikoa altua denean izerdiak gorputza hoztea eragozteko.
«Terremolino hezearen tenperatura sinplifikatuak pertsona gehienentzat bizitza arriskuan jartzen duen atalase bat gainditzen zuen egunetan jarri genuen arreta, baina atalase horren azpitik dauden tenperatura hezeak oraindik ere oso deserosoak eta arriskutsuak izan daitezke aire girotua behar izateko, batez ere populazio zaurgarrientzat», esan zuen Shermanek. «Beraz, litekeena da hau gutxiestea jendeak etorkizunean zenbat aire girotu beharko duen».
Taldeak bi etorkizun aztertu zituen: bata, berotegi-efektuko gasen isurketa gaur egungo batez bestekotik nabarmen handitzen dena, eta etorkizun ertain bat, non isurketak murrizten diren baina ez erabat murrizten diren.
Etorkizuneko isuri handikoetan, ikerketa-taldeak kalkulatu zuen Indiako eta Indonesiako hiri-biztanleriaren % 99k aire girotua beharko duela. Alemanian, historikoki klima epela duen herrialde batean, ikertzaileek kalkulatu zuten biztanleriaren % 92k beharko duela aire girotua bero-gertaera handietan. AEBn, biztanleriaren % 96 inguruk beharko du aire girotua.
AEB bezalako diru-sarrera handiko herrialdeak hobeto prestatuta daude etorkizun larrienerako ere. Gaur egun, AEBetako biztanleriaren % 90 inguruk du aire girotura sarbidea, Indonesiako % 9rekin eta Indian % 5ekin alderatuta.
Isurketak murriztu arren, Indiak eta Indonesiak hiri-biztanleriaren % 92 eta % 96rentzat aire girotua instalatu beharko dute, hurrenez hurren.
Aire girotu gehiagok potentzia gehiago beharko du. Bero-bolada bortitzek dagoeneko tentsioa eragiten diete mundu osoko sare elektrikoei, eta aire girotuaren eskariaren igoera izugarriak egungo sistemak haustura-punturaino eraman ditzake. AEBn, adibidez, aire girotuak etxebizitzen elektrizitate-eskariaren gailurraren % 70 baino gehiago hartzen du estatu batzuetan egun oso beroetan.
«Aire girotuaren eskaria handitzen baduzu, horrek eragin handia du sare elektrikoan ere», esan zuen Shermanek. «Sarean tentsioa sortzen du, denek aldi berean erabiliko baitute aire girotua, eta horrek eragingo dio elektrizitate eskariaren gailurrari».
«Etorkizuneko energia-sistemak planifikatzerakoan, argi dago ezin dela egungo eskaria handitu besterik gabe, batez ere India eta Indonesia bezalako herrialdeentzat», esan zuen McElroyk. «Eguzki-energia bezalako teknologiak bereziki erabilgarriak izan daitezke erronka horiei aurre egiteko, dagokion hornidura-kurbak ondo korrelazionatu beharko lukeelako udako eskaera puntako aldi hauekin».
Elektrizitate-eskariaren igoera arintzeko beste estrategia batzuk hezetasun-kentzaileak dira, aire girotuak baino askoz energia gutxiago erabiltzen baitute. Irtenbidea edozein dela ere, argi dago bero handia ez dela etorkizuneko belaunaldien arazoa soilik.
«Hau arazo bat da oraintxe bertan», esan zuen Shermanek.
Argitaratze data: 2022ko irailaren 7a
